Kategori: Makaleler

Kumru Eti Yenir mi? Toplumsal Normlar, Cinsiyet Rolleri ve Kültürel Sınırların Sosyolojik Analizi Bir Araştırmacının Merakıyla: Toplumun Sofrasına Bakmak Bir sosyolog olarak beni en çok büyüleyen şey, gündelik hayatın sıradan görünen davranışlarının arkasında gizlenen anlam katmanlarıdır. İnsanların ne yediği, neye dokunduğu, neye saygı duyduğu ya da neden tiksindiği — hepsi birer toplumsal semboldür. Kumru eti yenir mi? sorusu ilk bakışta biyolojik bir mesele gibi görünse de, aslında kültürün, inancın ve toplumsal normların iç içe geçtiği derin bir tartışmadır. Her toplum, “yenebilir” ve “yenemez” arasına görünmez bir çizgi çeker; o çizginin hangi kuşu, hangi eti, hangi davranışı içerdiği, o toplumun kendini…

Futbolda Kaptanlık: Sayılar, Roller ve Bakış Açıları Farklı Gözlerle Bakmak: Futbolda Kaptanlık Meselesi Futbol sadece 90 dakikalık bir oyun değildir; içinde strateji, duygu, liderlik ve toplumun yansımaları vardır. İşte tam da bu yüzden “Futbolda kaç kaptan var?” sorusu ilk bakışta basit gibi görünse de aslında derin anlamlar taşır. Ben de bu yazıda, konuyu sadece saha içiyle sınırlamadan, hem objektif verilerle hem de duygusal ve toplumsal yönleriyle ele almak istiyorum. Çünkü futbol, tıpkı hayat gibi, tek bir bakış açısıyla anlaşılabilecek kadar basit değildir. Tek Bir Kaptan mı Vardır? Yoksa Birden Fazla mı? Klasik futbol anlayışında bir takımda sadece bir kaptan bulunur.…

Askı Nerede Kullanılır? Sıradan Bir Eşyadan Hayata Dair Bir Ders “Bazen en küçük detaylar, en büyük düzeni sağlar.” Bu sözü babaannemden duymuştum yıllar önce. O zamanlar bunun ne anlama geldiğini tam olarak anlamamıştım. Ta ki bir gün, bir askı yüzünden başlayan hikâyemizi yaşayana kadar… Bir Askının Başlattığı Değişim Ali, hayatı planlarla yaşayan bir adamdı. Her şeyin yeri, zamanı ve düzeni olmalıydı. Onun için evdeki her eşya bir amaca hizmet etmeliydi. Eşi Elif ise bambaşka bir dünyadaydı; onun için eşyaların değeri, taşıdıkları anlamla ölçülürdü. Bir ceketi asarken bile geçmişe, anılara dokunurdu. İşte bu iki farklı dünya, bir gün evin girişindeki o…

Durumluk Güdü Ne Demek? Ekonomik Davranışların Görünmeyen Psikolojisi Giriş: Kıt Kaynaklar, Sonsuz Güdüler Bir ekonomist olarak beni en çok düşündüren şey, insanların neden bazen rasyonel davranmadıklarıdır. Ekonomik modeller genellikle insanı mantıklı bir karar verici olarak varsayar: maliyetleri ve faydaları tartar, sonra en uygun seçeneği seçer. Ama gerçek dünya böyle işlemez. Fiyatlar değişir, duygular devreye girer, toplumsal baskılar yön verir. Bu karmaşık tablonun merkezinde “durumluk güdü” dediğimiz bir kavram vardır. Peki, durumluk güdü ne demek? Basit bir ifadeyle, durumluk güdü bireyin belirli bir anda, belirli bir koşulun etkisiyle ortaya çıkan geçici isteğini veya davranış motivasyonunu ifade eder. Ekonomik açıdan bu, bir…

E Kampüs Şifresi Nasıl Alınır? Bir Tıkla Açılan Sınıf Kapıları Bir sonbahar akşamı, notlarımı toparlarken telefonuma “E kampüs’e giriş yapmak ister misiniz?” bildirimi düştü. O an fark ettim: Sınıfın kapısı artık cebimizde. Ama bu kapının anahtarı, yani şifre, bazen en zorlu adım olabiliyor. “E kampüs şifresi nasıl alınır?” sorusunu; kökenlerden başlayıp bugüne, oradan da yarının güvenlik ufkuna uzanan bir yolculukla, samimi ve anlaşılır bir dille konuşalım. Hızlı cevap: Kurumunuzun belirlediği kanalı izleyin—genelde (1) öğrenci/kurumsal e-posta aktivasyonu, (2) “Şifremi Unuttum” kimlik doğrulaması, (3) öğrenci bilgi sistemi (OBS/SIS) ya da e-Devlet ile kimlik eşlemesi. Son adımda güçlü şifre oluşturup iki faktörlü doğrulamayı…

Adenovirüs Göze Zarar Verir mi? Bir Ekonomistin Merceğinden Sağlık ve Kaynak Yönetimi Bir ekonomist olarak, her meseleye “kaynakların sınırlılığı” ve “seçimlerin maliyeti” penceresinden bakarım. Tıpkı bir ülkenin bütçesi gibi, insan bedeni de sınırlı kaynaklarla yönetilen karmaşık bir sistemdir. Bağışıklık, enerji, dikkat… Hepsi birer ekonomik değişken gibidir. Adenovirüs gibi yaygın bir enfeksiyon gündeme geldiğinde, mesele yalnızca bir sağlık sorunu değil; aynı zamanda bir ekonomik denge meselesidir. Peki, bu virüs göze zarar verir mi? Bu zarar bireysel sağlık “piyasasında” nasıl bir maliyete dönüşür? — Adenovirüs ve Sağlık Ekonomisi: Görmeyle İlgili Bir Kriz Yönetimi Adenovirüs, özellikle solunum yollarını ve gözleri etkileyen bir virüs…

Armut Dibine Düşer: Kalıpların Ötesinde, Anlayışın İçinde Bazen bir söz duyarsınız, kulağa tanıdık gelir ama her duyduğunuzda başka bir çağrışım yapar: “Armut dibine düşer.” Bu atasözü, genellikle çocukların anne babalarına benzemesi, genetik ya da davranışsal mirasın bir göstergesi olarak kullanılır. Fakat bu sözün toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet perspektiflerinden okunması, onu bambaşka bir derinliğe taşır. Çünkü bazen armut, sadece “dibi” değil; içine doğduğu dünyanın değerleri, kalıpları ve fırsat eşitsizlikleriyle de düşer. Toplumsal Cinsiyetin Gölgeleri Arasında Düşen Armutlar Toplum, kadınlara ve erkeklere farklı roller biçer. Kadınlar genellikle “empatik, anlayışlı ve duygusal zekâsı yüksek” olarak tanımlanırken; erkekler “mantıklı, çözüm odaklı ve…

Kerkmek Ne Demek? Bir Kelimenin Tarihsel Yolculuğu Bir Tarihçinin Samimi Girişi: Geçmişi Anlamak ve Bugüne Bağ Kurmak Dil, bir toplumun düşüncelerini, değerlerini ve kültürünü taşıyan en önemli araçtır. Her kelime, bir zamanlar var olan bir olayın, bir toplumsal yapının, ya da bir kültürel dönüşümün izlerini taşır. “Kerkmek” kelimesi de dilimizde çok fazla kullanılmayan, ancak bir zamanlar toplumsal yaşamın önemli bir parçası olan bir sözcüktür. Peki, “kerkmek” kelimesi ne anlama gelir? Hangi sosyal ve kültürel süreçlerden geçmiş, ve günümüzde hala varlığını sürdürebilen bu kelime, toplumsal yapımızla nasıl ilişkilidir? Kerkmek Kelimesinin Kökeni ve İlk Anlamı Kerkmek kelimesi, Türkçeye Osmanlı Türkçesi ve halk…

Kadına Şiddeti Engellemek İçin Neler Yapılabilir? Antropolojik Bir Perspektif Kültürlerin çeşitliliğini merak eden bir antropolog olarak, insan topluluklarının sosyal yapıları, ritüelleri ve sembollerinin, bireylerin toplumsal rollerini nasıl şekillendirdiğini her zaman sorguladım. Kadına yönelik şiddet, sadece bir davranış biçimi değil, derin kökleri olan bir sosyal sorundur. Farklı kültürlerde kadının rolü ve toplumdaki yeri, şiddetle olan ilişkisini de belirler. Bu yazıda, kadına şiddeti engellemek için neler yapılabileceğini, antropolojik bir bakış açısıyla inceleyeceğiz. Bu sorunla mücadele etmek için sadece yasaların değil, toplumsal yapının, ritüellerin, sembollerin ve kimliklerin de nasıl dönüştürülmesi gerektiğini keşfedeceğiz. Ritüellerin Kadına Yönelik Şiddetteki Rolü Ritüeller, toplumların değerlerini, inançlarını ve kimliklerini…

Gönderici Adı Ne Demek? İletişimin Kimliğinden Dijital Çağa Uzanan Anlamlar Modern dünyada her iletişim biçimi bir gönderici ve alıcı arasında kurulur. E-posta kutunuza düşen bir mesajda, telefon ekranınızda beliren bir bildirimde ya da posta zarflarının üzerinde gördüğünüz “gönderici adı” ifadesi, iletişimin kim tarafından başlatıldığını gösterir. Ancak bu basit görünen ifade, tarihsel ve kültürel olarak çok daha derin bir anlama sahiptir. Gönderici adı ne demek? sorusu, yalnızca teknik bir terim değil; aynı zamanda iletişimde kimlik, güven ve otorite meselelerinin de kapısını aralar. Gönderici Adının Temel Tanımı Gönderici adı, iletişimi başlatan kişi, kurum ya da sistemin adını belirtir. En basit hâliyle, bir…